آنفلوآنزاي طيور، يك بيماري ويروسي پرندگان است كه ويروسهاي آن داراي سه تيپ A،B،Cاست كه فقط تيپ ،Aعلاوه بر پرندگان، پستانداران بويژه انسان را نيز مبتلا ميسازد.
ويروسهاي آنفلوآنزاي تيپ ، Aشامل تحت تيپهاي مختلف با درجات متفاوتي از نظر شدت بيماريزايي ( از فرم خفيف تا بسيار شديد ) است كه تحتتيپهاي ( H5و (H7باعث بيماري به فرم بسيار شديد (آنفلوآنزاي فوق حاد طيور) ميشوند.
عضو ستاد كنترل و پيشگيري از آنفلوآنزاي فوق حاد طيور ادارهكل دامپزشكي استان گلستان درباره بقاء اين ويروس ميگويد: ويروسهاي آنفلوآنزا، نسبتا مقاومند بطوري كه در آب ۲۲درجه سانتيگراد، به مدت چهار روز و در دماي صفر درجه سانتيگراد، بيشتر از ۳۰روز، زنده باقي ميمانند.
دكتر "رشيد صفري" با بيان اين كه اين ويروس، توسط اكثر شويندهها (دترجنتها) و ضدعفونيكنندهها، مانند فرمالين و تركيبات يده، غيرفعال ميشود، اضافه ميكند كه ويروس اين بيماري در بافتها، براي مدت طولاني و در كود آلوده، حداقل به مدت سه ماه زنده ميماند.
وي درباره مخزن ويروس ميگويد: پرندگان مهاجر آبزي، بويژه اردكهاي وحشي، مخزن طبيعي ويروسهاي آنفلوآنزاي طيور بوده و ويروسها را در روده خود، حمل و از طريق مدفوع دفع ميكنند.
وي ميافزايد: اين پرندگان به علت مقاومت طبيعي در برابر اين ويروسها، اغلب نشانههاي بيماري را بروز نميدهند.
اين مقام دامپزشكي، ميزبان ويروس اين بيماري را، مرغ، بوقلمون، اردك، كبك، قرقاول، بلدرچين، كبوتر، غاز، شترمرغ، خوك و انسان نام ميبرد.
مسوول آموزش و ترويج ادارهكل دامپزشكي استان درباره راههاي انتقال اين ويروس بيماريزا ميگويد: يك راه انتقال، تماس با پرندگان وحشي بويژه پرندگان آبزي مهاجري است كه ميتوانند بيماري را بدون بروز نشانهاي، منتقل كنند.
وي، راه ديگر انتقال را تماس با طيور آلوده كه از طريق مدفوع و ترشحات چشم و بيني، ويروس را دفع ميكنند، عنوان كرده و ميگويد: يك گرم از مدفوع آلوده به اين ويروس، ميتواند يك ميليون پرنده را آلوده سازد.
دكتر صفري، دان و آب، كفش و لباس بهرهبرداران، تجهيزات و وسايل نقليه آلوده، كود مرغي و بستر مرغ (به علت تراكم بالاي ويروس در آنها) را از ديگر راههاي انتقال اين بيماري ذكر كرده و ميافزايد: جوندگاني مانند سگ و گربه مزارع نيز ميتوانند به عنوان ناقل مكانيكي، عمل كنند.
وي، بازار عرضه پرندگان زنده كه كانون تجمع گونههاي زيادي از پرندگان است را از ديگر موارد برميشمرد.
مديركل دامپزشكي گلستان و رئيس ستاد كنترل و پيشگيري از آنفلوآنزاي فوق حاد طيور اين ادارهكل، درباره انتشار جغرافيايي بيماري ميگويد: ويروس اين بيماري ( ،(HPAIممكن است در سرتاسر جهان ديده شود.
دكتر "رسول عاطفينژاد" ميافزايد: اخيراهمهگيريهايي در استراليا، شيلي، انگلستان، ايرلند، ايتاليا، اسكاتلند، پاكستان، مكزيك، هلند، ايالات متحده آمريكا، كره، ويتنام، ژاپن، تايوان، تايلند، كامبوج، هنگكنگ، چين، لائوس و اندونزي اتفاق افتاده و در زمان حاضر نيز در كشورهاي روسيه، قزاقستان و مغولستان، روي داده است.
اين مقام، درباره وضعيت بيماري آنفلوآنزا در ايران نيز ميگويد: اين بيماري در كشور ما، تحت تيپ ،H9N2در سال ،۷۷ابتدا در استانهاي تهران، قم، قزوين و سپس در خراسان و اصفهان شايع شد و در سال دوم نيز، در كليه استانهاي كشور به جز گيلان، مازندران، گلستان و اردبيل، گزارش شد.
وي، برآورد متوسط خسارات اقتصادي اين بيماري را در طي دو سال ۷۸و ،۷۹ معادل ۳۰۰ميليارد ريال ذكر كرد.
"محمودرضا وفايي" معاون فني ادارهكل دامپزشكي استان گلستان و عضو ديگر ستاد، درباره نشانههاي باليني اين بيماري در طيور ميگويد: ميزان ابتلاء و ميزان مرگ و مير، ظرف دو الي ۱۲روز، پس از بروز اولين نشانههاي بيماري، به صد درصد ميرسد.
وي، دوره كمون بيماري را سه الي پنج روز ذكر كرده و نشانههاي باليني بيماري را بسته به عوامل متعددي از جمله سن، گونه پرنده مبتلا، شرايط پرورش و شدت بيماري، بسيار متغير ميداند.
به گفته وي، نشانههاي باليني بيماري شامل، تلفات ناگهاني بدون بروز ديگر نشانهها به ميزان صد درصد، كاهش مصرف دان، افسردگي و ژوليدگي پرها، كاهش شديد توليد تخممرغ و يا توليد تخممرغ با پوسته نرم، سرفه و عطسه، "ادم" (تجمع آب زير پوست) ناحيه صورت، همراه با تورم و سيانوزه (سياهرنگ شدن) تاج و ريش، تغيير رنگ ساق پا به علت اكيموز (خونريزي نقطهاي) و خروج ترشحات خونآلود از دهان و بيني، عنوان ميكند.
به گفته وي، تشخيص اين بيماري، براساس علائم باليني، كالبدگشايي و انجام آزمايشات سرولوژيك (خونگيري) و جداسازي ويروس، استوار است.
رئيس اداره طيور ادارهكل دامپزشكي استان گلستان نيز درباره كنترل و پيشگيري ميگويد: اجراي اقدامات بهداشتي قرنطينهاي در پرورش طيور از بيشترين اهميت برخوردار است.
دكتر "علياكبر پسركلي"، جلوگيري از تماس بين طيور اهلي و پرندگان وحشي بويژه پرندگان آبزي مهاجر، جلوگيري از ورود پرندگان با وضعيت نامشخص بيماري به گله و كنترل تردد بهرهبرداران را در اين زمينه موثر ميداند.
وي همچنين در اين زمينه به اقدامات مناسب ضد عفوني و پاكسازي (رعايت استانداردهاي بهداشتي)، استفاده از جوجههايي با سن يكسان براي پرورش، جلوگيري از فعاليت بازار عرضه پرندگان زنده كه محل تجمع گونههاي مختلف پرندگان بوده و بهداشت در آنجا رعايت نميشود، اشاره ميكند.
اين عضو ستاد كنترل و پيشگيري از آنفلوآنزاي فوق حاد طيور ادارهكل دامپزشكي استان گلستان درباره ديگر راههاي كنترل ميگويد: آموزش كارگران در زمينه خطرات ناشي از اين بازارها، آزمايش طيور و تخممرغها از حيث وجود تيتر آنتيبادي (اندازهگيري ايمني بدن) عليه بيماري آنفلوآنزا و عدم احداث مرغداري در مسير مهاجرت پرندگان وحشي، پيشنهاد ميشود.
دكتر پسركلي درباره اقدامات كنترلي در مواقع بروز بيماري ميگويد: معدوم كردن سريع گلههاي مبتلا يا گلههاي در معرض آلودگي، پاكسازي و ضدعفوني كردن كليه تجهيزات، سالنها و وسايل نقليه، لباس و كفش، از بين بردن لاشهها و دفن صحيح آنها (حداقل در عمق پنج فوتي) در اين زمينه موثر است.
وي همچنين، رعايت حداقل فاصله ۲۱روزه بين دو جوجهريزي، دفن يا كمپوست كردن كود، بستر و پرها و نيز كمپوست كردن كود حداقل به مدت ۹۰روز و پوشاند سطح آن با لايههاي پلياتيلني سياهرنگ براي جلوگيري از ورود پرندگان، حشرات و جوندگان را از ديگر اقدامات كنترلي عنوان ميكند.
مديركل دامپزشكي استان گلستان نيز، از جمله علايم اين بيماري در انسان را، تب، سردرد، خستگي، سرفه خشك، گلودرد، احتقان بيني و كوفتگي بدن ذكر كرده و مهمترين راه انتقال بيماري را، تماس مستقيم با پرندگان آلوده به ويروس عنوان ميكند.
دكتر عاطفينژاد، از جمله افراد در معرض خطر ابتلاء به بيماري را، دامپزشكان شاغل در صنعت طيور، كارگران مراكز پرورش طيور، فروشندگان پرندگان دستآموز و شكارچيان نام ميبرد.
اين مقام درعين حال تاكيد ميكند: با توجه به اقدامات انجام شده در زمينه پيشگيري و كنترل، تاكنون هيچ مورد ابتلاء به اين بيماري در سطح استان گلستان مشاهده نشده است.