جوجه‌هایی که نسبت به تنش‌های سرمایی، مقاومت بالایی داشته باشند، می‌توانند مصرف سوخت را کاهش داده و از این طریق هزینه‌ها را به ازای تولید هر قطعه مرغ، کمتر کنند.

به گزارش خبرنگار ایانا، جرقه اصلی تولید جوجه مقاوم به سرما با مطالعه یک مقاله در سال 89 زده شد. در این مقاله آمده بود که برخی کشورهای اروپایی، نوزادان را به مدتی معین، در محیطی قرار می‌دهند که یک تا دو درجه نسبت به دمای اطراف سردتر باشد. نتیجه‌ای که از این عمل گرفته می‌شود، صرفه‌جویی در مصرف انرژی برای نسل‌های آینده خواهد بود. این موضوع می‌توانست برای جوجه‌ها اتفاق بیفتد و صرف‌جویی در مصرف انرژی را رقم بزند.

از آنجا که لاین اکثر این جوجه‌ها در خارج از کشور بوده و آن ها سازگاری اندکی با آب و هوای ایران دارند، به ویژه در مناطق سردسیر، می‌توان با سازگار کردن آنها هزینه‌های تولید را به شدت کاهش داد. ضمن اینکه میزان تلفات نیز به مقدار قابل توجهی افت می‌کند. یکی از محققان کشور با همراهی استاد راهنمای خود در دانشگاه زنجان روی این موضوع تحقیق کرده و به نتایج خیره کننده‌ای رسیده است.

او مسئول صدور مجوزهای واحدهای دامپروری، طیور و شیلات سازمان نظام مهندسی کشاورزی است و برای پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود، روی این پروژه کار کرده است. رسول کریمی می‌گوید: با تحمیل شوک سرمایی به تخم‌مرغ‌های نطفه‌دار هم‌سن در دستگاه جوجه‌کشی می‌توان به تولید جوجه‌های مقاوم به سرما دست یافت. البته این کار به سادگی انجام نمی‌شود، بلکه باید چند فاکتور را در نظر گرفت.

دما، روز، مدت زمان و تغییر دمای پوسته تخم‌مرغ، از مهم‌ترین نکاتی است که کریمی بر آنها تاکید می‌کند. اگرچه دمای معمولی دستگاه 37,5 درجه تنظیم می‌شود، اما در این طرح می‌توان دما را به 10 تا 15 درجه رساند و بر این اساس، نطفه‌ها را نسبت به سرما در آینده مقاوم کرد.

به گفته وی، در آزمایش نخست که در منطقه زنجان انجام گرفت، 10 هزار تخم‌مرغ نطفه‌دار که از گله‌هایی با سن بالا به دست آمده بود (میزان هچ در این حالت پایین می‌آید) در دستگاه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نه تنها درصد هچ افت نکرد، بلکه 3,5 درصد نیز بیشتر شد. زیرا شوک سرمایی، تعداد بسیاری از میکروب‌ها را از بین می‌برد.

کریمی ادامه داد: هرچند که دمای استاندارد سالن در هفته دوم باید بین 25 تا 26 درجه باشد، اما دمای سالن جوجه‌های حاصل از آزمایش را در این مقطع زمانی، به 15 درجه کاهش دادیم. با این اتفاق در گروه شاهد، رشد کاهش یافت و میزان مصرف خوراک جهت گرم کردن جوجه بالا رفت. در حالی که در گروه سازگار شده خوراک مصرفی صرف گرم کردن نشد و راندمان تبدیل خوراک به پروتئین بالا رفت.

این کارشناس با اشاره به اینکه تاکنون 4 مرحله آزمایشات مربوط به ایجاد مقاومت سرمایی جوجه‌ها در مناطق مختلف کشور انجام گرفته و موفق به ثبت اختراع و چاپ مقالات علمی در ژورنال های معتبر جهانی شده ایم، افزود: اکنون با همکاری معاونت علمی و فناروی ریاست جمهوری، سرمایه‌گذار این طرح نیز پیدا شده است.

کریمی گفت: برای احداث واحدی که بتواند حداقل یک میلیون جوجه مقاوم به سرما در هر دوره تولید کند، 10 تا 12 میلیارد تومان سرمایه گذاری لازم خواهد بود که سرمایه‌گذار معرفی شده آماده است تا این طرح را در استان گیلان اجرا کند.

مسئول صدور مجوزهای واحدهای دامپروری، طیور و شیلات سازمان نظام مهندسی کشاورزی، عنوان کرد: اما مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، با وجود حسن نیتی که به این طرح داشتند و بر مطلوب بودن آن مُهر تایید زدند، به دلیل اشباع بودن بازار جوجه، هنوز تصمیم قطعی برای اجرای آن نگرفته‌اند و اتفاقا جواب منفی هم نداده‌اند. زیرا صرفه اقتصادی آن، بر کسی پوشیده نیست.

این محقق معتقد است، ضمن بهبود 1,5 درصدی جوجه درآوری، به طور متوسط بهره‌وری ناشی از تولید جوجه مقاوم، 312 هزار قطعه در سال (در یک واحد جوجه‌کشی با ظرفیت 24 میلیون) افزایش خواهد یافت که ارزش ریالی آن نزدیک به پنج میلیارد ریال است. ضمن اینکه ضریب تبدیل به مقدار یک دهم بهبود یافته و این اتفاق در سالن 20 هزار قطعه‌ای، منجر به بهبود راندمان به مبلغ 7 میلیون و 500 هزار تومان در هر دوره خواهد شد.

کریمی اضافه کرد: بر اساس محاسبات ترمودینامیکی صورت گرفته، در نتیجه استفاده از جوجه مقاوم به سرما و پیامد آن کاهش دمای سالن، به میزان حداقل 38درصد در مصرف انرژی جهت گرمایش سالن صرفه‌جویی می‌شود که خود مصداق بارز تبلور اقتصاد مقاومتی است. زیرا در کشور ایران به ازای هر قطعه جوجه گوشتی به طور متوسط یک لیتر گازوئیل یا معادل آن انرژی جهت گرمایش سالن استفاده می‌شود که این میزان در کشورهای توسعه یافته به دلیل تجهیز سالن‌ها و استفاده از امکانات روز معادل سه دهم لیتر خواهد بود که در ایران به دلیل فرسوده بودن بافت اغلب واحدهای مرغداری میزان مصرف انرژی بالا است. در نتیجه تولید جوجه مقاوم به سرما به روش اپی‌ژنتیک می‌توان به میزان حداقل 38 درصد تنها با استفاده از ظرفیت ژنتیکی نهفته در خود جوجه‌ها (‌بدون هیچ هزینه مالی برای واحدهای مرغداری) در مصرف سوخت یا انرژی جهت گرمایش صرفه‌جویی کرد؛ به عبارتی معادل هفت‌هزار و 500 لیتر در هر دوره برای سالن 20 هزار قطعه‌ای.

وی در پایان تاکید کرد: اگر سرمایه‌گذار مورد نظر را از دست بدهیم، دیگر نمی‌توان کار را پیش برد. ضمن اینکه تولید یک میلیون جوجه مقاوم به سرما در هر دوره، تاثیر چندانی در بازار نخواهد داشت و در مقابل، تولید این نهاده در آینده رقابتی می‌شود.